Vragen en antwoorden over tomatenvirus ToBRFV

Wat is het tomatenvirus? 

Het tomatenvirus draagt voluit de naam Tomato Brown Rugose Fruit Virus, maar wordt meestal afgekort tot ToBRFV. Officieel is ToBRFV niet slechts een tomatenvirus, maar een virus dat ook paprika en Spaanse peper aantast. Het wordt daarom ook wel een tobamovirus genoemd. 

Voor de volksgezondheid is het virus niet schadelijk; mensen en dieren kunnen gewoon tomaten eten die besmet zijn met ToBRFV. Het virus is niettemin zeer schadelijk voor de teelt van deze groenten. 

Verspreiding en besmetting 

Volgens de European andMediterranean Plant ProtectionOrganization (EPPO) werd de ziekte eerst geconstateerd in Bulgarije, Noorwegen en Hongarije en heeft zich inmiddels verspreid over grote delen van Europa. 

Volgens de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) zijn er ook in Nederland volop besmettingen van dit hardnekkige tomatenvirus. In de Europese Unie heeft ToBRFV een quarantainestatus. Wel is er vanuit zowel de kwekers zelf als vanuit de NVWA de wens om over te gaan op deregulering. Dat komt omdat quarantaine veel tijd, energie en mankracht vergt, terwijl het virus niet schadelijk is voor de volksgezondheid. 

Een grote uitdaging van het tomatenvirus is de besmettelijkheid hiervan. Tobamovirussen staan erom bekend dat ze gemakkelijk via contact overdraagbaar zijn op waardplanten. Deze besmetting vindt vaak plaats door de mens. Denk bijvoorbeeld aan besmetting via de handen, de handschoenen, maar ook fust, smartphones en gebruikte gereedschappen en instrumenten. 

Het komt ook regelmatig voor dat het tomatenvirus zich verspreidt omdat deze overdragen wordt van zaden op jonge planten. Via de handel in besmette zaden wordt dit virus soms over zeer grote afstanden en in hoog tempo verspreid. 

Cross-protectie door kwekers is strafbaar 

Er zijn volgens de NVWA aanwijzingen dat diverse tomatenteeltbedrijven hun planten opzettelijk infecteren met een milde variant van ToBRFV. Kwekers hopen hiermee de agressieve variant tegen te gaan of zelfs geheel te stoppen. Dit lijkt een slimme zet, maar cross-protectie is niet toegestaan. De introductie en verspreiding van het tomatenvirus is namelijk verboden. Je mag ToBRFV bovendien niet voorhanden hebben of vermeerderen in welke aard dan ook. 

Een van de redenen dat cross-protectie niet is toegestaan, is omdat het virus zo gemakkelijk verspreidt. Hierdoor komen andere bedrijven ongewild in de problemen. ToBRFV is immers zeer besmettelijk en verspreidt zich daardoor niet alleen bij de kwekers zelf, maar mogelijk ook bij omliggende bedrijven of bedrijven waarmee handel wordt gedreven. 

Welke middelen worden er op dit moment gebruikt? 

Op dit moment worden vooral de ontsmettingsmiddelen Virkon S en RUGO gebruikt om het tomatenvirus te bestrijden. Beide producten hebben echter geen officiële toelating. Dat betekent dat ze wel gebruikt mogen worden, maar dat er geen claims beschikbaar zijn voor de werking hiervan. 

Beide middelen worden gebruikt bij gebrek aan beter en hoewel ze beslist de nodige voordelen kennen, zitten hier ook risico’s aan vast. Zo is Virkon S zeer agressief en schadelijk voor de huid én voor het aluminium van veilingkarren. Voor RUGO geldt dit in veel mindere mate, waardoor dit wordt gezien als de betere keuze. 

Welke maatregelen kunt u als kweker nemen? 

De belangrijkste manier om het tomatenvirus tegen te gaan, is door gebruik te maken van preventieve maatregelen in de tuinbouwkassen zelf. Hygiëneregels staan daarbij te allen tijde voorop. Om te voorkomen dat het virus zich onder glastuinbouwers verspreid, is er daarom steeds meer aandacht voor op het opstellen van een professioneel hygiëne- en reinigingsplan. Hiermee voorkomen kwekers dat virussen in hun kas een kans krijgen om zich te ontwikkelen en te verspreiden. 

De hygiënemaatregelen hebben niet zozeer betrekking op de planten zelf, maar op de mensen die hiermee werken. De verspreiding van het virus vindt immers veelal door mensen plaats. Door medewerkers van tomatenkassen in te lichten over de risico’s en over de preventie van een ToBRFV-besmetting en door hen hiervoor de juiste kennis en middelen aan te reiken, vindt een positieve gedragsverandering plaats. In het ideale scenario leidt dit tot een virusvrije kas waarin veilig en verantwoord gewerkt kan worden. 

Hygiëneplan tegen het tomatenvirus: gratis advies 

Wilt u een volwaardig hygiëneplan ontwikkelen om het tomatenvirus in uw kas te voorkomen of tegen te gaan? Dan helpt WALO u graag op weg met gratis advies. Wij beschikken over meer dan tachtig jaar ervaring en staan te boek als hét reinigings- en adviescentrum van de Benelux. Ook in de tuinbouw hebben wij uitgebreide ervaring met hygiënisch werken en het inperken van tobamovirussen. Wilt u graag meer weten? Neem dan contact met ons op en ontvang gratis advies.